fertilizer rate 2005: खरीप पिकांची काढणी अंतिम टप्प्यात असताना आणि रब्बी हंगामाच्या पेरणीची लगबग सुरू असताना, शेतकऱ्यांसाठी एक अत्यंत दिलासादायक बातमी समोर आली आहे. रासायनिक खतांच्या किमती नियंत्रणात ठेवण्यासाठी केंद्र सरकारने घेतलेल्या निर्णयामुळे या रब्बी हंगामात खतांचे दर वाढणार नाहीत, हे आता स्पष्ट झाले आहे. खतांवरील अनुदान (Subsidy) पुढेही चालू ठेवण्याच्या केंद्र सरकारच्या धोरणामुळे शेतकऱ्यांवरील आर्थिक भार वाढणार नसून, त्यांना स्थिर दरात खते उपलब्ध होणार आहेत.
काय आहे सरकारचा निर्णय आणि त्याचा परिणाम?
केंद्र सरकारने या वर्षाच्या सुरुवातीलाच, म्हणजेच खरीप हंगामापूर्वी, रासायनिक खतांच्या किमती नियंत्रणात ठेवण्यासाठी ‘एनबीएस’ (Nutrient Based Subsidy) योजना पुढे चालू ठेवण्यास मंजुरी दिली होती. याचबरोबर, शेतकऱ्यांमध्ये सर्वाधिक वापरल्या जाणाऱ्या डीएपी (DAP) खतासाठी अतिरिक्त अनुदानही मंजूर केले होते. या निर्णयामुळे खत कंपन्यांना वाढीव अनुदान मिळाल्याने त्यांनी खतांच्या किमती वाढवलेल्या नाहीत. खरीप हंगामात स्थिर राहिलेले हेच दर आता रब्बी हंगामासाठीही लागू राहणार असल्याने शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.
खतांचे नवे दर काय आहेत?
पॅरादीप फॉस्फेट्स आणि झुआरी ॲग्रो या प्रमुख खत कंपन्यांनी कृषी आयुक्तालयाला कळवलेल्या दरांनुसार, १ जानेवारी २०२५ पासून खतांचे दर खालीलप्रमाणे निश्चित करण्यात आले आहेत. शेतकऱ्यांना याच दरांनुसार खते उपलब्ध होतील:
-
डी.ए.पी. (DAP) (५० किलो): ₹१,३५०
-
एन.पी.के. (NPK) १०-२६-२६ (५० किलो): ₹१,७२५
-
एन.पी.के. (NPK) १२-३२-१6 (५० किलो): ₹१,४७०
-
एन.पी.के. (NPK) १९-१९-१९ (५० किलो): ₹१,६७५
-
एन.पी.एस. (NPS) २०-२०-०-१३ (५० किलो): ₹१,३००
-
एन.पी. (NP) १४-२८-० (५० किलो): ₹१,७००
-
एन.पी.के. (NPK) १४-२८-१४ (५० किलो): ₹१,७९५
-
नीम कोटेड युरिया (४५ किलो): ₹२६६.५०
-
एस.एस.पी. – ग्रॅन्युलेटेड (५० किलो): ₹५७०
-
एस.एस.पी. – पावडर (५० किलो): ₹५३०
शेतकऱ्यांना काय फायदा होणार?
आंतरराष्ट्रीय बाजारात खतांच्या कच्च्या मालाच्या किमतीत अनेकदा चढ-उतार होत असतो, ज्यामुळे खतांच्या किमती वाढण्याची भीती असते. मात्र, सरकारच्या अनुदान धोरणामुळे या किमती स्थिर राहिल्या आहेत. रब्बी हंगामासाठी पेरणीचे नियोजन करत असताना खतांचे दर स्थिर असल्याने शेतकऱ्यांना त्यांच्या खर्चाचे अचूक नियोजन करता येणार आहे. विशेषतः हरभरा, गहू, ज्वारी यांसारख्या प्रमुख रब्बी पिकांसाठी खतांची मोठी गरज असते. अशावेळी किमती स्थिर राहणे हा शेतकऱ्यांसाठी निश्चितच एक मोठा आर्थिक दिलासा आहे.