दिवाळीतही पावसाचे सावट; अरबी समुद्रात चक्रीवादळाची शक्यता, राज्यात पुन्हा जोरदार पावसाचा अंदाज

मान्सून परतताच अरबी समुद्रात नवी प्रणाली सक्रिय, लक्षद्वीपजवळ कमी दाबाचे क्षेत्र निर्माण होणार; दक्षिण कोकण, पश्चिम महाराष्ट्रासह मराठवाड्यात १८ ते २१ ऑक्टोबरदरम्यान मुसळधार पावसाची शक्यता.

विशेष प्रतिनिधी, पुणे, दि. १६ ऑक्टोबर:

ऐन दिवाळीच्या तोंडावर राज्यात पुन्हा एकदा पावसाचे संकट गडद झाले आहे. अरबी समुद्रात लक्षद्वीपजवळ तयार होत असलेली चक्राकार वाऱ्यांची स्थिती (Cyclonic Circulation) तीव्र होत असून, तिचे रूपांतर कमी दाबाच्या क्षेत्रात आणि पुढे संभाव्य चक्रीवादळात होण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. या प्रणालीच्या प्रभावामुळे १८ ऑक्टोबरपासून राज्यात, विशेषतः दक्षिण कोकण आणि पश्चिम महाराष्ट्रात, मुसळधार पावसाचा अंदाज हवामान तज्ज्ञांनी वर्तवल्याने शेतकऱ्यांची चिंता वाढली आहे.

राज्यातून मान्सूनने नुकतीच माघार घेतली असली तरी, वातावरणातील बदलांमुळे पावसाळी स्थिती कायम आहे. काल (१५ ऑक्टोबर) कोकणातील रत्नागिरी, रायगड, पश्चिम महाराष्ट्रातील पुणे, सातारा, सोलापूर, सांगली, कोल्हापूर आणि विदर्भातील काही भागांत पावसाने हजेरी लावली. आता अरबी समुद्रातील नवीन प्रणालीमुळे हा मान्सूनोत्तर पाऊस दिवाळीच्या सणातही जोरदार बरसण्याची चिन्हे आहेत.

नवीन हवामान प्रणाली कशी सक्रिय झाली?

हवामान अंदाजानुसार, सध्या अरबी समुद्रात लक्षद्वीप बेटांजवळ चक्राकार वाऱ्यांची स्थिती निर्माण झाली आहे. ही प्रणाली अत्यंत वेगाने तीव्र होत असून, उद्यापर्यंत (१७ ऑक्टोबर) तिचे कमी दाबाच्या क्षेत्रात रूपांतर होईल. त्यानंतर पुढील २४ तासांत ती अधिक तीव्र होऊन ‘डिप्रेशन’ (तीव्र कमी दाबाचे क्षेत्र) आणि पुढे ‘डीप डिप्रेशन’मध्ये (अतितीव्र कमी दाबाचे क्षेत्र) रूपांतरित होण्याची दाट शक्यता आहे. या प्रणालीला पोषक वातावरण मिळाल्यास तिचे रूपांतर चक्रीवादळातही होऊ शकते, अशी शक्यता वर्तवण्यात येत आहे. ही प्रणाली सुरुवातीला महाराष्ट्रापासून दूर जात असली तरी, तिच्या प्रभावामुळे समुद्रातून मोठ्या प्रमाणात बाष्प राज्याच्या दिशेने खेचले जात आहे. यामुळे राज्यात, विशेषतः दक्षिण भागात पावसासाठी अत्यंत पोषक वातावरण निर्माण झाले आहे.

दिवाळीतील पावसाचा सविस्तर जिल्हावार अंदाज

आज (१६ ऑक्टोबर) आणि उद्या (१७ ऑक्टोबर) राज्यात पावसाचा जोर तुलनेने कमी असेल. उत्तर महाराष्ट्रातील नंदुरबार, धुळे, जळगाव, बुलढाणा, अकोला आणि अमरावतीच्या उत्तर भागात तुरळक ठिकाणी स्थानिक ढगनिर्मितीतून हलक्या सरींची शक्यता आहे. मात्र, १८ ऑक्टोबरपासून या हवामान प्रणालीचा खरा प्रभाव जाणवण्यास सुरुवात होईल.

• १८ ऑक्टोबर: या दिवसापासून पावसाचा जोर वाढेल. सिंधुदुर्ग, कोल्हापूर, गोवा आणि लगतच्या बेळगाव परिसरात मेघगर्जनेसह जोरदार पावसाला सुरुवात होईल. रत्नागिरी, सातारा, सांगली आणि सोलापूर जिल्ह्यांतही मध्यम ते जोरदार सरींची शक्यता आहे. हवामान विभागाने या भागांसाठी ‘यलो अलर्ट’ जारी केला आहे.

• १९ आणि २० ऑक्टोबर: या दोन दिवसांत पावसाची तीव्रता आणि व्याप्ती दोन्ही वाढणार आहे. रत्नागिरी, सातारा, सोलापूर, सांगली, कोल्हापूर, सिंधुदुर्ग या जिल्ह्यांमध्ये मुसळधार पाऊस अपेक्षित आहे. याच काळात रायगड, पुणे, अहमदनगर, धाराशिव आणि बीड या जिल्ह्यांत मध्यम स्वरूपाच्या सरी बरसतील. पालघर, मुंबई, ठाणे, नाशिकचा दक्षिण भाग आणि मराठवाड्यातील काही भागांत हलक्या पावसाची शक्यता आहे.

• २१ ऑक्टोबर: पावसाचा जोर कायम राहील. अहमदनगर, रायगड, पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर, सोलापूर, धाराशिव आणि बीड या जिल्ह्यांमध्ये जोरदार पावसाची शक्यता आहे.

एकंदरीत, दिवाळीचा सण राज्यात पावसाच्या छायेतच साजरा होण्याची शक्यता असून, शेतकऱ्यांनी काढणीला आलेल्या पिकांची (उदा. सोयाबीन, कापूस) विशेष काळजी घ्यावी आणि रब्बी पेरणीचे नियोजन हवामानाचा अंदाज घेऊनच करावे, असे आवाहन हवामान तज्ज्ञांकडून करण्यात आले आहे.